تاریخچه عکاسی در جهان و ایران

عکاسی یکی از مواهبی است که نور به ما هدیه داده است، نور ماده خام عکاسی است. عکاسی پی آمد پدیده ای است که بیش از دو هزار سال پیش دیده شد و ذهن متفکران را به خود مشغول کرد، متفکران قدیم یونان دریافته بودند که اگر در یک اتاق تاریک روزنه ای بر روی یکی از دیوارها ایجاد کنند، تصویر دنیای بیرون بر روی دیوار مقابل روزنه نقش می بندد.

در طول تاریخ عده زیادی روی این پدیده کار کردند، در دوران شکوفایی علوم در ممالک اسلامی ستاره شناسی به نام ابن هیثم نیز تحقیقات فراوانی بر روی این پدیده انجام داد. در قرن شانزدهم با نصب عدسی در مقابل این روزنه، تصاویر دقیق تری به دست آمد.

بعده ها ساختن جعبه های مجهز به عدسی رواج یافت و به صورت یکی از ابزارهای نقاشی درآمد و هرجا که به پرسپکتیو دقیق نیاز بود از آن استفاده می شد.

اوایل قرن نوزدهم پس از انقلاب صنعتی، شماری از دانشمندان و صنعت گران ، اغلب بدون این که از کار یکدیگر خبر داشته باشند، به دنبال ثبت تصاویر به وسیلهٔ اتاقک تاریک بودند.

ژوزف نیسفورنیئپس یکی از این افراد بود، او توانست در سال ١٨٢۶ اولین عکس تاریخ عکاسی را ثبت کند. نیئپس با حساس کردن یک صفحه و قرار دادن آن درون اتاقک تاریک توانست منظره مقابل اتاقش را عکاسی کند. حساسیت این صفحه آن قدر کم بود که تهیه این عکس نیازمند  ٨ ساعت نوردهی بود. او نام این روش را هلیوگرافی یا نقاشی با نور نامید .

شخصی دیگر به نام لوثر داگر که طراح و سازنده صفحه های نمایش بود، نیز موفق شد در سال ۱۸۳۹ با روشی پیچیده تر تصاویر بسیار زیبا و دقیق تهیه کند .داگر روش خود را اگر توتیب نام نهاد .تصاویر داگر توتیب روی صفحه نقره ای صیقل خورده که با بخار ید حساس نموده بود ثبت می شدند و به خاطر همین مثل این که روی آینه عکاسی شده باشند به نطر می رسیدند.

در همین سال ها  ولیام فاکس تالبوت دانشمند ثروتمند انگلیسی نیز به دنبال یافتن روشی برای ثبت تصویر بود. او با حساس کردن یک کاغذ و قرار دادن آن درون اتاقک تاریک عکاسی کرد و پس از طی مراحل شیمیایی خاص موفق شد تصویری منفی از موضوع تهیه کند.

منظور از تصویر منفی عکسی بود که قسمت های سیاه موضوع در آن سفید و بخش های سفید آن سیاه دیده می شدند، تالبوت یک بار دیگر از این تصاویر منفی عکس می گرفت و این بار عکس نهایی مشابه موضوع دیده می شد.روش تالبوت بعدها پایه و اساس عکاسی قرار گرفت . او روش خد را کالوتیب نام نهاد.

به جز این افراد کسان دیگری نیز هرکدام با روش های خاص خود توانستند عکس تهیه کنند اما به دلایل گوناگون این روش ها باقی نماندند.

عکاسی روزبه روز پیشرفت می کرد و کاربردهای جدید برای آن پیدا می شد،چهره نگاری –  مستندسازی – منظره نگاری – و عکاسی معماری  از جمله رایج ترین کاربردهای عکس در آن زمان بودند.

با این که لوازم عکاسی بزرگ و سنگین و حمل و نقل آن بسیار مشکل تصویربود، اما بودند کسانی که با همان وسایل حتی در جبهه های جنگ حاضر شده و عکس تهیه می کردند.گروهی نیز با سفر به دورترین نقاط جهان و تحمل سختی های فراوان عکس های بسیاری از دیدنی های جهان تهیه کردند.

در سال ١٨٨٨ اولین فیلم قابل انعطاف عکاسی به همراه دوربین کوچکی که استفاده از آن برای همهٔ مردم امکا نپذیر بود . شعار کارخانه سازنده این بود (شما فقط دکمه را فشار دهید بقیه کارها با ما )حالا دیگر مردم توانستند خودشان عکاسی کنند و دوربین را به کارخانه بفرستند و عکسهای چاپ شده به همراه دوربین و یک حلقه فیلم جدید در داخل آن باز پس فرستاده شد.

قرن بیستم دوران شکوفایی عکاسی در زمینه های فنی و هنری بود، ظهور هنرمندان عکاس با بینش ها و نظریه های گوناگون در زمینه عکس باعث شد تا اندک اندک عکاسی راه خود را پیدا کرده و صاحب قانون مندی ها و تعاریف زیبایی شناسی مستقل شود.

اکنون نزدیک به دو دهه است که عکاسی دیجیتال انقلابی در عرصه تصویر به پاکرده و موافقان و مخالفان خود را دارد. به گمان بعضی، ساده شدن روند تهیه عکس، باعث تولید انبوهی از عکس های بی ارزش شده است.

اما عکاسی در ایران نیز سابقه ای بسیار طولانی دارد. عکاسی در سال ١٨۴٢ یعنی به فاصله کمتر از سه سال پس از اختراع آن در اروپا وارد دربار محمدشاه قاجار شد. ناصرالدین شاه و برخی از شاهزادگان قاجار عکاسی می کردند. ورود شماری از عکاسان اروپایی به ایران و آموزش برخی

عکاسان ایرانی سبب پیشرفت عکاسی ایران شد. بعضی از شاهزادگان قاجار هم برای آموزش عکاسی به اروپا رفتند. این عوامل موجب شد که تعداد زیادی عکس از آن دوران به یادگار بماند که شماری از آن ها بسیار باارزشند. امروزه ده ها هزار قطعه از این عکس ها در موزه کاخ گلستان و بایگانی های دیگرمربوط به دوران قاجار نگهداری می شود. این تصاویر، اسناد باارزشی هستند که گوشه هایی از زندگی مردم کشورمان را در آن دوران به نمایش می گذارند. نوع پوشش، ساختمان ها، آیین های ملی و مذهبی و رویدادهای اجتماعی از جمله موضوعات این عکس ها هستند که می توان آن را تاریخ مصوّر نامید.